Meester-Leerling-Traject: Voyage de blé
Your truly met een statige Corona-baard in een korenveld
Wist u dat er tegenwoordig in Europa maar een 50tal soorten tarwe gecultiveerd werden? Op het einde van de Tweede Wereldoorlog waren dat nog 3000.
Veel van de oude soorten werden maar in weinige gehuchten en valleien gecultiveerd, omdat zij perfect op het klimaat uit de regio afgestemd waren.
De agro-industrie heeft sindsdien moderne kruisingen geïntroduceerd, en verkoopt boeren meststoffen en ziekte-bestrijders om de tekortkomingen van deze kruisingen te compenseren. De oude graansoorten verdwenen. Of toch tenminste bijna.
Er zijn boeren in België die zich tegen deze trend zetten, en de oude granen terug in de landbouw introduceren willen.
Met het meester-leerling-traject bezochten wij op 28 juni Marc van Overschelde, die in zijn boerderij in Hayon naast koeien en geiten vooral oude graansoorten kweekt.
De hoeve Hayon midden kn de Ardennen.
Midden in de Ardennen ontmoetten wij in een statige boerderij uit de laatste eeuw Marc en nog een 10tal andere graan-enthousiasten.
Marc vertelde ons dat hij sinds 40 jaren boer is, en sinds 2008 zich met oude graansoorten bezig houdt. Elk jaar zoekt hij bij bevriende boeren en zaadbanken naar oude granen en plant deze op zijn velden aan om te zien hoe zij best in zijn boerderij passen.
Het is een eindeloos verhaal om de juiste combinatie van graan, terroir en klimaat te vinden om het optimale rendement en de optimale smaak uit de granen te halen. Extra moeilijk wordt dit daardoor, dat Marc de vruchten op zijn velden roteren laten moet, zo dat de bodem niet uitgeput geraakt en ziektes en ongediertes minder kans maken om zijn oogst te vernielen.
Hij hanteert ondertussen rotaties van 7 en 9 jaren, waarin tarwe, gerst, rogge, aardappelen, luzernes, koolzaad en haver afwisselen.
Dat wouden wij wel eens zelfs zien!
Fotograaf Wim onder de indruk van oude granen
Marc gidste ons door golvende velden van koren, en fotograaf Wim, die ons begeleid had tijdens deze uitstap, maakte prachtige beelden met zijn drone. Maar de ster was duidelijk het graan. Ik werd er stil van hoe veel verschillende soorten tarwe hier groeiden, fijn gescheiden van elkaar en met een duidelijke label. Rij aan rij, perceel aan perceel. Een schat aan zaadgoed uit de hele wereld.
Een korenveld met klaprozen
En men zag dat de natuur er vrolijk van werd. Tussen de tarwe groeiden korenbloemen, klaprozen en de lucht was vol zingende leeuweriken. Wij wandelden verbaast door het veld, en vergeleken de verschillende soorten granen. Hun aartjes, hun kleur, hun korrels en hoe zij groeiden. Ondertussen vertelde ons Marc opgewonden over elk van de granen, waar hij zij gevonden had, en wat hun speciaal maakt.
Een van de belangrijke lessen die Marc ons meegaf was dat hij nooit het veld kaal oogst. Een kaal veld zorgt ervoor dat de grond uitdroogt en de wind stof opwaait. Daarom zaait Mart klaver bij zijn granen om de grond meteen na de oogst bedekt te houden.
Na een gezellige middagmaaltijd vertrokken wij blij bij Marc en reden naar Rebecq, waar bakker Marc van Eeckhout een speciale verassing voor ons gereed had: Een bezoek bij boer Robert Lisart die korte-keten-graan aan bakkerij Broodnodig levert.
Broodnodig kweekt richt sinds een tiental jaren een korte-keten-voedseltraject op, waar de bakker, de molenaar en de boer elkaar kennen en samen naar de beste smaak en het beste product voor de klant streven. Marc bouwt zijn netwerk aan boeren stuk bij stuk uit, en Robert werkt sinds twee jaren met hem samen en levert graan voor het topbrood “EigenGraan”, dat Marc bij Broodnodig verkoopt.
Vorig jaar had Marc bij Robert gevraagd om de graansoort Witte van Vlaanderen te kweken, een oude graansoort, die vroeger bijna overal in Vlaanderen te vinden was maar nu bijna uitgestorven is. Robert vertelde ons dat dit een miserie was, omdat zijn velden op de heuvels rondom Halle gelegen zijn. De Witte van Vlaanderen heeft een mooie, stevige graanhalm. Die draagt wel goed de aren, maar is ook gevoelig voor stormen: Als zij bij een storm knikken, kunnen zij zich niet meer oprichten.
Dit jaar had hij de Witte van Vlaanderen door Zeeuwse Witte vervangen. Zeeland is sterker blootgesteld aan de wind van de zee, en de boeren hebben een variant van de Witte van Vlaanderen ontwikkelt waar de graanhalmen zoals riet buigzaam zijn. Dit jaar waren er geen halmen geknikt, en het graan stond vet op de planten. Wij bekeken ook nog testvelden voor Rouge de Bordeaux en voor Probus.
Diep voldaan bedankten wij Robert voor de rondleiding en Marc en Lutgart voor de organisatie van deze toffe dag, en wij verheugen ons al op het volgende avontuur met het meester-leerling-traject
Zeeuwse witte
Boer Robert Lisart en bakker Marc van Eeckhout (2. v.r.) in gesprek
